महाकालीको धार दश दिनमा पुरानै अवस्थामा फर्काउन भारत सहमत

धनगढी : दार्चुलास्थित महाकाली नदी पारी आफुले गरेको तटबन्धका कारण नेपालतर्फ मोडिएको नदी  आफ्नै धारमा फर्काउन भारतीय अधिकारी सहमत भएका छन् ।  विवादित क्षेत्रमा तत्काल काम पनि शुरु नगर्ने सहमति पनि भएको छ ।

भारतको धार्चुलामा नेपालको तर्फबाट दार्चुलाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी दिर्घराज उपाध्याय र  भारतको तर्फबाट पिथौरागढका डिष्ट्रिक्ट मजिष्टेट  रिमा जोशी नेतृत्वको टोलीबीच बुधवार भएको  वार्तामा  दश दिनभित्र नदीको बहाव पुरानै अवस्थामा फर्काउने सहमति  भएको हो ।

  नदीको बहाव पुरानै अवस्थामा फर्काउन भारतीय पक्ष सहमत भएको छ । दार्चुलाका प्रजिअ उपाध्यायले भने  भारतीय पक्षले दश दिनमा धार फर्काइसक्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरेको छ ।

  भारतले महकाली नदीको भारत तर्फको सीमामा तटबन्द गरेर नदीको धार नेपाल तर्फ मोडेका छन् । भारतीय पक्ष आफ्नो क्षेत्रमा निर्माण गरेको तटबन्धका कारण थुप्रिएको ढुंगा र माटो हटाएर नदीको धार पुरानै अवस्थामा फर्काउन भारतीय सहमति बैठकमा भएको दार्चुलाका प्रजिअ उपाध्यायले बताए ।

 नेपालतर्फ सोझिएको नदीको धार बीचमा पार्ने, अत्यावश्यक बाहेकका अस्थायी डाइभर्सन, संरचना तत्काल हटाउने, यसका लागि भारतीय जनशक्ति नै परिचालन गर्ने सहमति बनेको प्रजिअ उपाध्यायले बताए ।

भारतीय पक्षले एकतर्फी तटबन्ध निर्माण गरेपछि भएको विवाद समाधानका लागि नेपाल र भारतीय प्रशासनबीच भएको छलफलमा १० दिनभित्र नदीलाई बीचमा पार्ने सहमति भएको हो ।

तोकिएको समय १० दिनमा सहमति अनुसार काम गरे नगरेको अवस्था हेरी पुनः भारतीय प्रशासनसँग छलफल अघि बढाइने प्रजिअ उपाध्यायले बताए ।

महाकाली नदीमा भारतले  एकतर्फी रुपमा तटबन्द निर्माण गरिहेको  र महाकाली नदीको धार नेपाल तर्फ फर्काइरहेको बारेमा नेपाल सरकारले भारतलाई मंगलबार कुटनितिक नोट पठाएको थियो ।   कुटनीतिक नोटमा नेपालको सहमति बिना सीमा नदीमा संरचना बनाएको र त्यसले नेपाल तर्फ क्षति पुगेको भन्दै सरचना निर्माण गर्दा दुई देशको सहमति र समन्वय हुनु पर्ने  उल्लेख छ । यसका साथै सीमा क्षेत्रमा यस्ता घटना नदोहोरियोस् भन्ने उदेश्यले कुटनितिक रुपमा दिर्घकालीन समाधमान खोज्नु पर्ने कुटनीतिक नोटमा उल्लेख छ ।

२०७८ मंसिर ११ मा पनि दुई देशका प्रशासनबीच एकतर्फी संरचना नबनाउने प्रतिबद्धता भारतीयबाट आएको थियो । त्यसको पनि पालना हुन सकेन ।

आइतवार दार्चुलाको खलंगाका स्थानीय बासिन्दा भारतले एकतर्फी तटबन्ध बनाएर नदीको धार परिवर्तन गरेको बिरोधमा उत्रिँदा भारतीय नागरिकले ढुंगामुढा गर्दा बालक सहित चार नेपाली घाइते भएका थिए ।

 पछिल्लो एक वर्षमा मात्र तीन पटक वारिपारि ढुंगा हानाहान भएका छन् । पछिल्लोल पटक गत आइतबार ढुंगा हानाहान भएको हो । पारिबाट हानिएको ढुंगा लागेर बांगाबगरस्थित कैलाशपति आधारभुत विद्यालय नजिक खेलिरहेका चार बालक घाइते भएका छन् ।

 दार्चुलामा कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरा अतिक्रमणको विषय त छँदै छ । त्यसबाहेक सीमावर्ती छाङरुदेखि दार्चुला सदरमुकाम खलंगासम्म २ वर्षमा मात्र भारतीय ज्यादतीका दर्जन घटना दोहोरिएका छन् । महाकालीको घाँटीबगर क्षेत्रको मौरीभीर हुँदै टिंकरतर्फ जाने घोडेटो बाटो खन्दा नेपाली सेनाले भारतीयको व्यवधान खेप्नु परेको थियो । नेपालतर्फका चट्टानले भारतीय क्षेत्रमा असर पर्छ भन्ने उनीहरूको तर्क थियो ।