पुर्जा पाएका तर जग्गा नपाएका मुक्त हलियाले बुझाए प्रदेश सरकारलाई ज्ञापन पत्र

दश बर्ष अघि जग्गा धनी प्रमाणपुर्जा पाए पनि जग्गा पाउन नसकेको भन्दै  सुरक्षित स्थानमा पुनस्थार्पनाको माग कन्चनपुरका २१ मुक्त हलिया परिवारले गरेका छन । २०७२ सालमा  जग्गा धनी प्रमाणपुर्जा पाएका मुक्त हलिया परिवारले सुरक्षित स्थानमा पुनः स्थापनाका साथै जिविकोपार्जनको व्यवस्थाको माग  गर्दै सोमवार भुमि व्यवस्था कृषि तथा सहकारी मन्त्री बीरबहादुर थापालाई ज्ञापनपत्र बुझाएका छन् ।

बेलडाडी गाउँपालिका वडा नम्बर २ का गणेशराम चुनाराले भने, ‘हामीसँग पूुर्जा छ, जमिन छैन । त्यही पूर्जा पाएका चार पाँच जना मान्छे मरि सक्या छन् । अझै कोही मर्ने अवस्थामा छन् । लालपूर्जा सिरानीमा छ । लालपूर्जाको सदुप्रयोग गर्न पनि पाया छैन । जमिन छैन ।’

बेलौरी नगरपालिका वडा नम्बर १० भुराका धने दमाईले आफुहरुलाई दिएको लालपुर्जाले जमिन नपाएपछि पुर्जा नै खारेज गरिदिन माग गरे । उनले सरकारले पूर्जा नै खारेज गरिदिए आफुहरु सुकुम्बासी नै भएर बस्ने बताए । अहिले आफुहरु न सुकुम्बासी न मुक्त हलिया भएको उनले दुखेसो गरे ।

उनले आफुहरु सँग रोजगारी नहुँदा रोजगारीका लागि घर परिवार सहित भारत जानुपर्ने बाध्यता रहेको बताए । राज्यबाट अहिलेसम्म मुक्त हलियाको कुनै पनि सेवा सुविधा नपाएको उनको दुखेसो छ  ।

भिमदत्तनगरपालिका वडा नम्बर ८ तिलाचौरका दीपक बहादुर सुनारले आफुहरुसँग गतिलो रोजगारीको माध्यम नहुँदा साँझ बिहान चुलो जलाउनदेखि छोरा–छोरीलाई पढाउन समेत समस्या भइरहेको बताए । उनले सरकारले आफूहरुलाई रोजगारीदेखि लिएर बस्नलाई बासको समेत उचित व्यवस्थापन गरिदिनुपर्ने माग गरे ।

सुरक्षित पुनःस्थापन गराउने कार्यक्रम अनुसार कन्चनपुर स्तरीय मुक्त हलिया पुनःस्थापना समितिको २०७२ फागुन ६ गते  वसेको वैठक नंम्बर ३८ ले “मुक्त हलियालाई जग्गा खरिद तथा दर्ता र घर निर्माण तथा मर्मत सम्बन्धी अनुदान उपलब्ध गराउने कार्यविधि २०७२” अनुसार (क) वर्गका २१ परिवारलाई वेलडाडीमा पुनःस्थापन गराउने निर्णय गरेको थियो । उक्त निर्णय अनुसार २१ जना मुक्त हलियाहरु तत्कालिन बेलडाडी गाउँ विकास समितिका चार जना, रामपुर विलासीपुर गाउँ विकास समितीका ११ जना र भिमदत्त नगपालिकाका छ जग्गा धनी पुर्जा प्रदान गरिएको थियो ।

बेलडाडी गाउँपालिका वडा नम्बर २ रतनपुरमा  सरस्वती देवी बिष्ट र हेमराज जोशीबाट जग्गा खरीद गरी २१ क (रातो)  वर्गका मुक्त हलियाहरुलाई  प्रति परिवार १८६.२३ वर्गमिटर (११ धुर)  जग्गा दुई लाख रुपैयाँका दरले खरीद गरी २०७२ फागुनमा लालपुर्जा  प्रदान गरेको थियो ।

लालपुर्जा प्रदानपछि घर निर्माणका लागि प्रति परिवार एक लाख ५७ हजार पाँच सय रुपैयाँका दरले पहिलो किस्ता वाफत दुई लाख २५ हजार रुपैयाँ २०७२ फागुनमा उपलब्ध समेत गराइएको थियो  । तर स्थानीय वासिन्दाले मुक्त हलियालाई प्रदान गरिएको जग्गा बासुदेव उपाध्यायको भएको भन्दै नापी टोलीलाई जग्गा नापजाचमा अवरोध गरेपछि मुक्त हलियाले उक्त जग्गा उपभोग गर्न पाएका छैनन् ।

  लालपुर्जाको जगा उपभोग गर्न नपाएपछि मुक्त हलियाहरु यत्रतत्र छरिएर रहेका छन् । ज्ञापनपज्ञमा भनिएको छ ‘सरकारको लापरवाहीको कारण हामी आफुसँग लालपुर्जा हँदा हुदै पनि यत्रतत्र छरिएर आफन्तकहा,  नदी  किनार र जंगलमा बस्न बाध्य भएका कारण हाम्रो बाँच्न पाउने अधिकार नै जोखिममा रहेको छ ।’  

मुक्त हलियाहरुलाई पुनः स्थापर्नाका लागि  पहल गर्दै आइरहेको याक नेपालका कार्यकारी निर्देशक डबल बमले मुक्त हलियाहरु राज्यको तीन वटा चिजबाट बचित भएको बताए ।

उनका अनुसार मुक्त हलिया सँग लालपूर्जा भए पनि जग्गा प्राप्त हुन नसकेको, भूमि आयोगमा जाँदा पनि बञ्चित भएको अवस्था र संविधानमै खाद्य अधिकार हनन भएकाहरुको खाद्य अधिकार सुनिश्चिता गर्ने राज्यको दायित्व पुरा नभएकोले खाद अधिकारको हनन भइरहेको छ ।

राज्यले यस विषयलाई गम्भीरताका साथ लिएर मुक्त हलियाहरुको समस्या समाधान गर्नुपर्ने उनले बताए ।

सुदूर पश्चिमप्रदेश सरकारका भूमि व्यवस्था कृषि तथा सहकारी मन्त्री बीर बहादुर थापाले यस विषयमा गम्भिरतापुर्वक समाधानका लागि लाग्ने प्रतिवद्धता जनाए । उनले आफुहरुको अधिकार क्षेत्र भित्र रहेर काम गर्ने, संघीय सरकार, स्थानीय सरकार, भुमि आयोग  र अन्य संस्थाहसँग समन्वय सहकार्य गरेर समाधानका लागि पहल गर्ने बताए ।

आप्mहरुलाई मुक्त हलियाका विषयमा दिएको जिम्मेवारी अनुसार हलियाहरुका लागि एक पटक आवासको व्यवस्था गरिदिने भन्ने कार्य विधिमा भएकोले सोही कार्य विधि अनुसार मुक्त हलियाहरुको आवास निर्माणको काम गरिरहेको उनले बताए ।

कञ्चनपुरबाट अहिलेसम्म मुक्त हलियाका विषयमा कुनै पनि प्रकारको निवेदन नआएको उनको भनाइ छ ।