शेयर सदस्यको हितमा केन्द्रित छौं  : बम

अहिले तरलता अभाव हुँदा बैंक वित्तिय संस्था अफ्ठेरोमा देखिन्छन्, नवजीवनको अवस्था कस्तो छ <

नवजीवन सहकारी संस्थाले जुन ठाउँबाट पैसा डिपोजिट लगेको छ, त्यही ठाउँमा मात्रै लगानी गरेको छ । उदाहरणका लागि प्रदेश नम्बर–५ को बासगढी शाखामा २५ करोड डिपोजिट रहेकोमा २० करोड त्यही लगानी गरिएको छ, अन्यत्र त्यो पैसा लगेका छैनौं । धनगढीमा तीन अरब निक्षेप संकलन भएकोमा दुई अरब ८० करोड यसै क्षेत्रमा लगानी गरेका छौं ।

त्यसकारणले गर्दा नवजीवन सहकारी संस्था ढुक्कसंग सञ्चालन भएको छ । आजका मितिसम्म ९२ करोड ६९ लाख ९६ हजार मौजाद रहेको छ । जसका कारण हाम्रो शेयर सदस्यको पैसा हामीसंग सुरक्षित रहेको छ ।

बित्तीय र सहकारी क्षेत्रमा समस्या आउनुको कारण के हो जस्तो लाग्छ <

यसमा दुई वटा कुरा मुख्य रुपमा जोडिएका छन् । पहिलो नीतिगत समस्या हो । दोश्रो नियमनकारी सहकारी विभागको पनि कमजोरी छ ।

कमसेकम तीन–तीन महिनामा सहकारी विभागबाट सहकारी संस्थाको नियमन होस् भन्ने हामी चाहन्छौं । संघियता पछि सहकारी हेर्ने दायित्व तीन वटै सरकारसंग रहेको छ । सवै सरकारले आफ्नो मातहतमा रहेका सहकारी संस्थाको निमयन गर्न  आवश्यक छ ।

केही दिन अघि  मात्रै सहकारी मन्त्रालयका सचिवले नवजीवनको निरीक्षण गर्नु भएको थियो । निरीक्षणपछि उहाँले “नेपाल बैंङ्क लिमिटेड बरु डुब्न सक्ला, तर नवजीवन सहकारी संस्थालाई केही हुँदैन” भनेर जानु भयो । उहाँको अनुगमनपछि हामी झनै ढुक्क भएर काम गरिरहेका छौं । नवजीवन सहकारी शेयर सदस्यको पैसा सुरक्षित हुने तरिकाले चलेको छ ।

अहिले जति पनि सहकारी संस्थाहरु समस्यामा छन्, ती संस्थाका सञ्चालकहरुले ४९ प्रतिशतसम्म ऋण लगेका छन् । त्यो ऋण जग्गामा हाल्ने र जग्गा किनेर बैंङ्कि कारोवार गर्ने गरेका छन् । उनीहरुले शेयर सदस्यको पैसालाई आफ्नो व्यक्तिगत पैसा जसरी चलाएका छन् । जसका कारण आज काठमाडौं लगायत देशभरका केही सहकारी डुबेका छन् ।

नवजीवन सहकारी ६४ जना अग्रजहरुले सञ्चालन गरेको संस्था हो । उहाँहरुले स्थापनामै बलियो विधान बनाउनु भएको छ ।  सहकारीका सदस्यहरुले उम्मेदवारी दिंदा कुनै ऋण नभएको प्रमाण पेश गर्नुपर्ने हुन्छ । सञ्चालकहरुले पनि संस्थाबाट ऋण लग्न पाउँदैनन् ।

त्यसैगरी शेयर सदस्यलाई ऋण दिंदा पनि सम्पतिको कुल मुल्याङ्कनको आधा जति मात्रै ऋण दिने गरेका छौं । अर्थात कसैको एक करोडको जग्गाको मुल्याङ्कन भएमा उसलाई हामी ५० लाख मात्रै ऋण दिने गर्दछौं । त्यसैले पनि नवजीवन सहकारी संस्था शत प्रतिशत सुरक्षित छ, भन्नेमा हामी बिश्वस्त छौं ।

नवजीवनमा शेयर लग्नेले फाइदा के पाउँछन् त <

अहिलेसम्म जति पनि बैंक वित्तीय संस्था छन् । ती संस्थाले शेयर सदस्यको हितमा हुने गरी लगानी गरेको मैले पाएको छैन । तर नवजीवन सहकारी संस्थाले कमाएको पैसा मध्य २५ प्रतिशत संरक्षित पुँजी फिर्ता कोषमा राखेको छ ।

जस्तो नवजीवनले १३ करोड कमाएको छ, भने तीन करोड संरक्षित पूजिकोषमा राख्ने गरेका छं । त्यो पैसा ६० र ४० प्रतिशत गरी दुई ठाउँमा विभाजन गरिन्छ । ६० प्रतिशत भनेको नवजीवनबाट ऋण लगेर महिना महिनामा व्याज बुझाउने शेयर सदस्यहरुलाई एक पर्ष पछि ६० प्रतिशत रकमको भाग पर्ने रकम उहाँहरुको खातामा राख्ने गरेको छौं ।

त्यसैगरी जुन शेयर सदस्यले नियमित बचत गर्ने गरेका छन् । उनीहरुको खातामा पनि बर्षमा ४० प्रतिशत रकम दामासाही रुपमा वितरण गर्ने गरेका छौं । त्यसैले नवजीवनले कमाएको पैसा पनि हामीले पाउँछौं भन्ने अनुभुति यस बर्षदेखि शेयर सदस्यले गर्ने छन् । यो कार्यक्रम यसै पुषमा भएको साधारण सभाबाट पारित भएर कार्यान्वयनमा आएको छ ।

अर्को कुरा भनेको एक बर्ष अघि नवजीवनमा २७ हजार मात्रै शेयर सदस्य रहेका थिए भने अहिले ३१ हजार शेयर सदस्य पुगेका छन् । एक बर्षमा यस संस्थामा चार हजार ५ सय शेयर सदस्य थपिएका छन् । यो बढ्नुको एउटै कारण भनेको हामीले जन्मेदेखि मृत्यु सम्म शेयर सदस्यका लागि नवजीवन सहकारी छ भन्ने अनुभुति हुनेगरी काम गरिरहेका छौं ।

हामीले जन्मदा शेयर सदस्यका छोराछोरीलाई ५/५ हजार उपलब्ध गराउने गरेका छौं भने, जीवनमा एक पटक स्वास्थ्य उपचारका लागि मध्यम खाले रोगका लागि २० हजार र जटिल खालका रोगका लागि ३५ हजारसम्म आर्थिक सहयोग गर्ने गरेका छौं ।

त्यसैगरी शरीरको यदि कुनै पनि अंग परिवर्तन गर्नु परेको अवस्थामा त्यस्तो परिस्थितीमा शेयर सदस्यलाई एक लाखसम्म रकम उपलब्ध गराउने गरेका छौं । शेयर सदस्यको मृत्यु भएको अवस्थामा दाहसंस्कारका लागि २० हजार उपलब्ध गराउदै आएका छौं ।

प्रत्येक शेयर सदस्यले साधारण सभामा पाउने  सुबिधाबाट ५० रुपैया काटेर एउटा कोष बनाएका छौं । त्यही कोषबाट यो उपचार सहयोग व्यहोरिने गरिन्छ । त्यसरी एक व्यक्तिबाट ५० रुपैया कोषमा राख्दा बर्षमा १६ लाख रुपैंया कोषमा जम्मा हुने गरेको छ । त्यो पैसाबाट तीन प्रतिशत नवजीवनले हीतकोषमा राख्ने गरेको छ । आजको मितिमा त्यो कोषमा एक करोड ९० लाख रुपैंया जम्मा भएको छ ।

जसमध्य गत बर्ष ६० लाख रुपैया शेयर सदस्यको हितमा खर्च भएको छ । त्यसअघि हाम्रा कति जना शेयर सदस्यको मृत्यु हुने गरेको थियो भन्ने तथ्याङ्क पनि थिएन । तर यो सुविधा दिन थालेपछि त्यो तथ्याङ्क राख्ने गरेका छौं । गत बर्ष ७२ जनालाई दाहसंस्कार खर्च उपलब्ध गराइएको छ ।

कमाएको पैसाबाट शेयर सदस्यलाई २५ प्रतिशत रकम उपलब्ध गराउने नवजीवन सहरकारी संस्था देशकै पहिलो संस्था हो ।

शेयर सदस्यको आम्दानी बढाउन लगानीको प्राथमिकरण कसरी गरिएको छ <

विगतमा हामीले उद्योगपतिदेखि मजदुरको क्षेत्रमा लगानी गरेका थियौं । अहिले तरलता बढेको अवस्थामा ठुला उद्योग भन्दा पनि स–सानो क्षेत्रमा लगानी गरिरहेका छौं । हामीले लघुवित्त मार्फत साना तथा मझौला खालका उद्योगी, किसान, व्यवसायीलाई बढी प्राथमिकतामा राख्ने गरेका छौं । विगत तीन महिना यता हामीले ३५ लाख भन्दा बढी लगानी गरेका छैनौं ।

कृषि उत्पादनका कस्तो छ लगानी <

हामीले सुपथ मुल्य पसल सञ्चालन गर्ने भनेर तीन लाख ५० हजार खर्च गरेका थियौं । सुपथ मुल्य पसल सञ्चालन गर्ने योजना साधारण सभाबाट पनि पारित गरेका थियौंं । तर घरेलु उद्योग कार्यालयले बहु–उद्देश्यीय नभई हुँदैन भनेको छ ।

अहिले सो प्रस्ताव सहकारी विभाग अन्तरगत रजिष्टारको कार्यालयमा अड्किएको छ । सहकारी विभागका रजिष्टारले त्यसमा तोक लगाए पनि प्रशासन फाटले मिटिङबाट मात्रै पास हुन्छ भनेर अड्काएको छ । त्यो प्रस्ताव पास भएर हाम्रो हातमा लाइसेन्स परेपछि नवजीवनको आफ्नै ब्राण्डको चामल बजारमा ल्याउनेछौंं भने शुद्ध पीउने पानी पनि नवजीवनकै ब्राण्डमा ल्याउने छौं । त्यसका लागि कमिटी पनि बनाएका छौं ।

बजेट पनि छुट्याएका छौं । तर विभागले रोकेका कारण हामी रोकिएका छौं । अहिले देशभरका सहकारीहरु ओरालो गतिमा लागेका छन् । मेरो तितो अनुभव अनुसार सहकारीले बचत तथा ऋणलाई मात्रै ध्यान दिंदा यस्तो समस्या आएको हो ।

यसले मात्रै हामी चल्न सक्दैनौं । सहकारीलाई दिगो र शेयर सदस्यको हितमा काम गर्ने बनाउन उत्पादन क्षेत्रमा लगानी गर्नु आवश्यक छ । अन्य देशमा सहकारीले राज्यले गर्नुपर्ने काम गरेका छन् । म मेचीको सहकारीमा जाँदा पनि राज्यले गर्नुपर्ने काम सहकारी संस्थाले गरेको पाएँ ।

त्यसैले सहकारी संस्थाहरु बुहउद्देश्यीय हुनु पर्दछ । नवजीवनलाई पनि बहुउद्देश्यीय संस्था बनाउन हामी लालायित भएको छौं र सुदूरपश्चिमबाटै सुरुवात गरौं भन्नका लागि सहकारी विभागबाट अनुमति पाएको अवस्थामा त्यो गर्ने छौं ।

मैले सहकारी विभागमा बुझ्दा एक महिना भित्रै अनुमति दिने आस्वासन पाएका छौं । अहिलेको परिस्थितीमा संस्था कसरी बचाउने र शेयर सदस्यको हितमा कसरी काम गर्ने भन्नेमा मात्रै हाम्रो ध्यान केन्द्रित छ ।